CÓ PHẢI CHIA LẠI DI SẢN KHI NGƯỜI THỪA KẾ MỚI XUẤT HIỆN KHÔNG?

1. Người thừa kế là gì? Người thừa kế mới là gì ?

Căn cứ quy định tại Điều 613 Bộ luật Dân sự 2015, người thừa kế là cá nhân còn sống vào thời điểm mở thừa kế hoặc sinh ra và còn sống sau thời điểm mở thừa kế nhưng đã thành thai trước khi người để lại di sản chết. Trường hợp người thừa kế theo di chúc không là cá nhân thì phải tồn tại vào thời điểm mở thừa kế,

Người thừa kế mới được hiểu là những người thừa kế của người để lại di sản xuất hiện sau khi di sản đã được phân chia.

• Trường hợp chia thừa kế theo di chúc, những người thừa kế mới thường là những người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc, bao gồm:
  • Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;
  • Con thành niên mà không có khả năng lao động.

• Trường hợp chia thừa kế theo theo pháp luật, những người thừa kế mới thường là:
  • ​Con của người để lại di sản sinh ra và còn sống sau thời điểm di sản thừa kế được phân chia (trong trường hợp thai đôi, thai ba… nhưng thời điểm phân chia di sản chỉ xác định thai một);
  • Con ngoài giá thú của người để lại di sản;
  • Người được Tòa án xác nhận là cha, mẹ, con của người để lại di sản và quyết định hoặc bản án của tòa án có hiệu lực sau thời điểm phân chia di sản;
  • Cha, mẹ, con của người để lại di sản đã bị tòa án tuyên bố là đã chết trước thời điểm người để lại chết có tin tức xác thực là còn sống hoặc đã trở về sau thời điểm phân chia di sản;
  • Cha, mẹ, con của người để lại di sản bị thất lạc, xuất hiện sau thời điểm phân chia di sản;
  • Những người cùng hàng thừa kế bị kê khai sót;
  • Những người thừa kế thế vị bị kê khai sót.

2. Có phải chia lại tài sản khi người thừa kế mới xuất hiện không ?

a. Căn cứ pháp lý

• Bộ Luật Dân sự năm 2015

Điều 644. Người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc

1. Những người sau đây vẫn được hưởng phần di sản bằng hai phần ba suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản được chia theo pháp luật, trong trường hợp họ không được người lập di chúc cho hưởng di sản hoặc chỉ cho hưởng phần di sản ít hơn hai phần ba suất đó:

a) Con chưa thành niên, cha, mẹ, vợ, chồng;

b) Con thành niên mà không có khả năng lao động.

2. Quy định tại khoản 1 Điều này không áp dụng đối với người từ chối nhận di sản theo quy định tại Điều 620 hoặc họ là những người không có quyền hưởng di sản theo quy định tại khoản 1 Điều 621 của Bộ luật này.

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Điều 662. Phân chia di sản trong trường hợp có người thừa kế mới hoặc có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế

1. Trường hợp đã phân chia di sản mà xuất hiện người thừa kế mới thì không thực hiện việc phân chia lại di sản bằng hiện vật, nhưng những người thừa kế đã nhận di sản phải thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản của người đó tại thời điểm chia thừa kế theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Trường hợp đã phân chia di sản mà có người thừa kế bị bác bỏ quyền thừa kế thì người đó phải trả lại di sản hoặc thanh toán một khoản tiền tương đương với giá trị di sản được hưởng tại thời điểm chia thừa kế cho những người thừa kế, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

b. Phân tích và kết luận

Từ những căn cứ nêu trên, đối với phân chia di sản thừa kế xong và xuất hiện người thừa kế mới thì được chia làm các trường hợp sau:

Trường hợp 1: Di sản thừa kế được chia theo di chúc

• Trường hợp di sản thừa kế được chia theo di chúc mà có sự xuất hiện của người thừa kế mới thì người thừa kế mới này phải thuộc trường hợp những người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung di chúc.
• Theo đó, căn cứ Điều 644 Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế không phụ thuộc vào nội dung của di chúc gồm:
  • Con chưa thành niên (Con chưa đủ 18 tuổi);
  • Con thành niên mà không có khả năng lao động (Con đủ 18 tuổi nhưng bị tâm thần, tàn tật, khuyết tật…);
  • Cha, mẹ của người để lại di sản thừa kế;
  • Vợ/chồng của người để lại di sản thừa kế.

Những người thừa kế này vẫn sẽ được hưởng phần di sản bằng 2/3 suất của một người thừa kế theo pháp luật nếu di sản thừa kế được chia theo pháp luật.

• Khoản 1 Điều 622 Bộ luật Dân sự 2015 quy định: “Trường hợp đã phân chia di sản mà xuất hiện người thừa kế mới thì không thực hiện việc phân chia lại di sản bằng hiện vật, nhưng những người thừa kế đã nhận di sản phải thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản của người đó tại thời điểm chia thừa kế theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác”.
• Như vậy, trường hợp di sản đã được chia theo di chúc mà có sự xuất hiện của người thừa kế mới thì những người thừa kế đã nhận di sản phải thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản của người đó tại thời điểm chia thừa kế theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

Trường hợp 2: Di sản thừa kế được chia theo pháp luật

• Trong trường hợp không có di chúc hoặc di chúc không hợp pháp mà có sự xuất hiện của người thừa kế mới thì di sản thừa kế sẽ được chia theo pháp luật. Theo đó, thừa kế theo pháp luật là thừa kế theo hàng thừa kế, điều kiện và trình tự thừa kế do pháp luật quy định.
• Căn cứ quy định tại Khoản 2, 3 Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.
• Trường hợp di sản thừa kế được chia theo pháp luật và việc phân chia đã được hoàn thành mà mà có sự xuất hiện của người thừa kế mới thì căn cứ quy định tại Khoản 1 Điều 622 Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế đã nhận di sản phải thanh toán cho người thừa kế mới một khoản tiền tương ứng với phần di sản của người đó tại thời điểm chia thừa kế theo tỷ lệ tương ứng với phần di sản đã nhận, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.